Από την 8ωρη στην 6ωρη εργασία

Έχει περάσει περίπου ενάμισης αιώνας από το Σάββατο της 1^ης Μαΐου του 1886, όταν περίπου 80.000 διαδηλωτές ξεκινούσαν την ειρηνική τους πορεία στη Michigan Avenue του Chicago, του μεγαλύτερου βιομηχανικού κέντρου των Η.Π.Α εκείνη την εποχή. Την ίδια στιγμή περισσότεροι από 300.000 εργαζόμενοι από όλη τη χώρα συμμετείχαν στην απεργία, διαδηλώνοντας μαζί με τις οικογένειές τους με κεντρικό σύνθημα το "8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση, 8 ώρες ύπνου". Λίγες μέρες αργότερα, στις 4 Μαΐου, το συλλαλητήριο στην πλατεία Haymarket σημαδεύτηκε από την έκρηξη βόμβας και αιματηρή καταστολή.

Το παράδειγμα της Σουηδίας

Το 1989, το Περιφερειακό Συμβούλιο της πόλης Kiruna που βρίσκεται στο βόρειο τομέα της Σουηδίας, θέσπισε την 6ωρη εργασία για περίπου 250 εργαζομένους του, ένα πιλοτικό πρόγραμμα που διήρκεσε έως το 2005.

Το 2002 ήταν η σειρά της Toyota στην πόλη του Gothenburg να ξεκινήσει την εφαρμογή του 6ώρου.

Το 2015, πάλι στο Gothenburg της Σουηδίας, το νοσηλευτικό προσωπικό του δημοτικού οίκου ευγηρίας Svartedalens – στο πλαίσιο ενός πιλοτικού προγράμματος που διήρκεσε δύο χρόνια – είδε τις εργατοώρες του να μειώνονται από 8 σε 6 ημερησίως, χωρίς ωστόσο να μειωθούν οι απολαβές του.

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, χρειάστηκε να καλυφθεί η μείωση με την πρόσληψη 17 νέων εργαζομένων. Παράλληλα, οι αναρρωτικές άδειες μειώθηκαν κατά 10% και οι εργαζόμενοι δήλωσαν σημαντικά πιο ικανοποιημένοι και παραγωγικοί.

Το παράδειγμα της Ολλανδίας

Στην Ολλανδία το έχουν πάει ένα βήμα παραπέρα. Παρόλο που δεν έχει θεσπιστεί επίσημα τετραήμερη εργασία, η χώρα ξεχωρίζει για τον χαμηλότερο μέσο εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας στην Ε.Ε. – περίπου 32 ώρες, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της εκτεταμένης μερικής απασχόλησης ή με τη συμπίεση του πλήρους ωραρίου σε τέσσερις ημέρες.

Αυτή η ισορροπημένη κατανομή εργασίας επιτυγχάνεται χωρίς να θυσιάζεται η παραγωγικότητα ή η οικονομική ευημερία της χώρας. Μάλιστα συμβαίνει το αντίθετο, καθώς η Ολλανδία διατηρεί υψηλή απασχόληση, παραγωγικότητα ανά ώρα με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της να παραμένει από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.

Οι αντιδράσεις

Παρόλο που τα αποτελέσματα είναι σε κάθε περίπτωση παραπάνω από ενθαρρυντικά τόσο ως προς την παραγωγικότητα και τον ψυχισμό των εργαζομένων εντός και εκτός εργασιακού χώρου, όσο και από πλευράς δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, φαίνεται πως έχουμε να διανύσουμε πολύ δρόμο μέχρι την καθολική θέσπιση του 6ώρου και ακόμη περισσότερο μέχρι την τετραήμερη εργασία με 32 ώρες την εβδομάδα.

Παρόλο που η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας μπορεί να είναι το ζητούμενο από κοινωνικής και μακροοικονομικής άποψης, στο μυαλό ενός επιχειρηματία του ιδιωτικού τομέα που θα πρέπει να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη, κάτι τέτοιο δε μοιάζει με πολύ καλή ιδέα. Κι όπως μπορεί εύκολα να καταλάβει κανείς, αν δεν υπάρξει άμεση ή έμμεση κρατική στήριξη των επιχειρήσεων που επιθυμούν να στραφούν σε ένα μοντέλο μειωμένης εργασίας, δύσκολα κάτι τέτοιο θα μπορούσε να βρει καθολική εφαρμογή.

Ενδεικτικά, αναφέρεται πως στην περίπτωση του οίκου ευγηρίας στο Gothenburg, η πρόσληψη του επιπλέον προσωπικού κόστισε στον δημοτικό προϋπολογισμό περίπου €600.000 ανά έτος, ένα ποσό που – αν το δούμε μεμονωμένα, χωρίς να συμπεριλάβουμε όλες τις πιθανές προεκτάσεις του μέτρου – ξεπερνά κατά πολύ το κόστος παραμονής των ανθρώπων που προσλήφθηκαν στην ανεργία (ακόμη και σε μία χώρα που στηρίζει τους ανέργους της με κάτι λιγότερο από €40 τη μέρα). Αυτό είναι φυσικά και το κύριο επιχείρημα όλων όσων υποστηρίζουν τη διατήρηση του σημερινού καθεστώτος.

Στη χώρα μας δε, ακόμη κι αν ένας εργοδότης επιλέξει να επομισθεί το κόστος μίας τέτοιας επιλογής, αυτό μπορεί να έχει συνέπειες και για τον εργαζόμενο. Το αποτύπωμα στα ένσημα εξαρτάται από τη μορφή οργάνωσης του χρόνου εργασίας· σε τετραήμερο ενδέχεται να μειωθούν οι ημέρες ασφάλισης, ενώ σε 6ωρο 5ήμερο κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.

Σε κάθε περίπτωση, όσο κι αν η αλλαγή δείχνει να αργεί, φαίνεται πως – έστω και πειραματικά – κάπου έχει ήδη ξεκινήσει.

Στο Εναλλακτικό έχουμε μειώσει τον χρόνο εργασίας των στελεχών μας με εξαρτημένη σχέση απασχόλησης, ώστε να μην ξεπερνά τις 7 ώρες ημερησίως και ήδη προχωράμε σε περαιτέρω μείωση στις 6, συμπεριλαμβανομένου του χρόνου διαλείμματος και χωρίς να επηρεάζεται αρνητικά το ύψος των απολαβών τους.