Από τι ακριβώς μας προστατεύει ένα αντηλιακό;
Μία σύντομη απάντηση είναι πως το αντηλιακό μας προστατεύει από τις βλαβερές συνέπειες της έκθεσής μας στον ήλιο. Αν θέλουμε όμως να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, θα ήταν χρήσιμο να αναφέρουμε πως το ηλιακό φως που διαπερνά τη γήινη ατμόσφαιρα αποτελείται χονδρικά κατά 50% από υπέρυθρη, κατά 40% από ορατή και κατά 10% από υπεριώδη ακτινοβολία. Το φάσμα του τελευταίου 10% χωρίζεται σε δύο επιμέρους περιοχές ακτινοβολίας - την UVA (σε ποσοστό 95%) και την UVB (σε ποσοστό 5%), από τις οποίες μας παρέχει προστασία ένα αντηλιακό. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Melanoma Research Foundation, περίπου το 90% των μελανωμάτων προκαλούνται από την υπεριώδη ακτινοβολία. Η ακτινοβολία UVA Η ακτινοβολία UVA είναι συνεχής και σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και είναι υπεύθυνη για την άμεση επίδραση του μαυρίσματος, διεισδύοντας στις βαθύτερες στοιβάδες του δέρματος χωρίς να προκαλεί ερύθημα (ερυθρότητα) στην ανθρώπινη επιδερμίδα. Ωστόσο, είναι επίσης υπεύθυνη για την αποικοδόμηση του κολλαγόνου και την παραγωγή ελεύθερων ριζών οξυγόνου, μειώνοντας την ελαστικότητα της επιδερμίδας και οδηγώντας σε πρόωρη γήρανση. Αν και μέχρι πρότινος θεωρούσαμε πως η UVA δε μπορεί να προκαλέσει μόνιμες βλάβες, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει πως η υπερβολική έκθεση στο συγκεκριμένο φάσμα ακτινοβολίας συνδέεται ακόμη και με την ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος. Η ακτινοβολία UVB Σε αντίθεση με την UVA, η ακτινοβολία UVB αυξάνεται σημαντικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες (και ειδικότερα κατά τις μεσημβρινές ώρες), ενώ δε διεισδύει πέραν της επιδερμίδας. Είναι υπεύθυνη για την πρόκληση παραγωγής μελανίνης, αλλά και για το επιφανειακό ηλιακό έγκαυμα, προκαλώντας πρόωρη γήρανση και ευνοώντας την ανάπτυξη του καρκίνου του δέρματος. Παρόλο που ένα αντηλιακό θα πρέπει να παρέχει προστασία ευρέως φάσματος (δηλαδή προστασία και από την UVA, αλλά και από την UVB ακτινοβολία σε αναλογία τουλάχιστον 1:3), ο Δείκτης Προστασίας (SPF) - όπως θα δούμε παρακάτω - υπολογίζει μόνο την προστασία από την UVB, δηλαδή από το φάσμα της υπεριώδους ακτινοβολίας που προκαλεί ερύθημα.Τα φίλτρα προστασίας των αντηλιακών
Διαβάζοντας τα συστατικά των αντηλιακών του εμπορίου συναντήσουμε μία σειρά από άγνωστες λέξεις. Εκεί, μεταξύ των άλλων, υπάρχουν και δύο βασικές κατηγορίες παραγόντων τοπικής αντηλιακής προστασίας (Sun Screening Agents) - τα οργανικά φίλτρα (Organic) και τα ανόργανα φίλτρα (Inorganic). Εκτός από τις δύο παραπάνω κατηγορίες φίλτρων που, όπως είπαμε δρουν τοπικά, υπάρχουν και οι λεγόμενοι συστημικοί παράγοντες. Τέτοιοι παράγοντες είναι το β-καροτένιο, η βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ), η βιταμίνη Ε (τοκοφερόλη), η βιταμίνη Α (ρετινόλη), οι πολυφαινόλες του πράσινου τσαγιού κ.α.. Τα οργανικά φίλτρα Με απλά λόγια, τα μόρια των οργανικών (χημικών) φίλτρων απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία, μετατρέποντάς τη σε ενέργεια ακίνδυνη για τον άνθρωπο και χωρίζονται σε φίλτρα UVA, UVB και σε φίλτρα ευρέως φάσματος. Φίλτρα UVA: Oxybenzone, Sulisobenzone, Dioxybenzone, Avobenzone, Meradimate, Bissdisulizole Disodium, Diethylaminohydroxybenzoyl Hexylbenzoate, Ecamsule, Methyl Anthranilate κ.α. Φίλτρα UVB: Padimate 0, Octinoxate, Cinoxate, Octisalate, Homosalate, Trolamine Salicylate, Octocrylene, Ensulizole, Ethylhexyl Triazone κ.α. Φίλτρα ευρέως φάσματος: Ecamsule (Mexoryl SX), Silatriazole (Mexoryl XL), Bemotrizinol (Tinosorb S), Bisoctrizole (Tinosorb M) κ.α. Σε κάθε σύγχρονη εμπορική αντηλιακή φόρμουλα χρησιμοποιείται και ένας διαφορετικός συνδυασμός οργανικών φίλτρων με σκοπό όχι μόνο την αποτελεσματικότητα, αλλά και την επίτευξη φωτοχημικής σταθερότητας, εύκολης διασποράς, αντίστασης στο νερό και στον ιδρώτα κ.ο.κ.. Παρόλο λοιπόν που - τουλάχιστον στα προϊόντα του εμπορίου - τα οργανικά φίλτρα τείνουν να αντικαταστήσουν πλήρως τα ανόργανα, έχουν ένα βασικό μειονέκτημα και αυτό σχετίζεται πρωτίστως με την ασφάλεια χρήσης τους. Οργανικά φίλτρα έχουν ανιχνευθεί στο πλάσμα και στα ούρα ατόμων που τα χρησιμοποίησαν τοπικά (συστημική απορρόφηση), γεγονός που εύλογα εγείρει υποψίες γύρω από την ασφάλεια μακροχρόνιας χρήσης τους και ειδικότερα από γυναίκες στο στάδιο της εγκυμοσύνης και της γαλουχίας, καθώς και από παιδιά. Τα ανόργανα φίλτρα Τα ανόργανα φίλτρα είναι ουσίες όπως το οξείδιο του ψευδαργύρου (Zinc Oxide) και το διοξείδιο του τιτανίου (Titanium Dioxide). Αυτό το είδος φίλτρων, γνωστά και ως "φυσικά" δεν απορροφούν, αλλά αντανακλούν την υπεριώδη ακτινοβολία μέσω μίας μεμβράνης σωματιδίων που καλύπτει την επιδερμίδα. Σε αντίθεση με τα οργανικά φίλτρα, τα ανόργανα αποτελούν στο σύνολό τους φίλτρα ευρέως φάσματος, ενώ κρίνονται επίσης φωτοχημικά σταθερά και ασφαλέστερα για τον άνθρωπο (εδώ θα πρέπει να σημειωθεί πως συγκριτικά με όλα τα αντηλιακά φίλτρα - οργανικά και ανόργανα - το οξείδιο του ψευδαργύρου υπερτερεί σημαντικά ως προς το εύρος προστασίας που παρέχει, ενώ το διοξείδιο του τιτανίου βοηθά επίσης στη διατήρηση της φωτοσταθερότητας των ασταθών οργανικών φίλτρων). Τα φυσικά φίλτρα είναι μη τοξικά και δεν αντιδρούν με τα οργανικά φίλτρα και ως εκ τούτου θα έπρεπε να αποτελούν την πρώτη επιλογή για άτομα με ιστορικό αλλεργιών, γυναίκες στο στάδιο της εγκυμοσύνης ή της γαλουχίας και φυσικά τα παιδιά. Ωστόσο, παραβλέποντας την αδιαμφισβήτητη αποτελεσματικότητά τους έναντι ολόκληρου σχεδόν του φάσματος της UVA και UVB ακτινοβολίας, ίσως τα πιο σημαντικά μειονεκτήματα των ανόργανων φίλτρων έναντι των οργανικών είναι η έντονα ορατή λευκή επίστρωση που αφήνουν στο δέρμα και το γεγονός πως δε μπορούν να διαλυθούν σε αναλογίες άνω του 25% (πηγή). Τα τελευταία χρόνια, με σκοπό την εξάλειψη της χαρακτηριστικής ασπρίλας που αφήνουν τα ανόργανα φίλτρα, χρησιμοποιούνται στο εμπόριο σκόνες ανόργανων φίλτρων με κόκκους μικρότερους από 100nm (Nano). Παρόλο που σύμφωνα με τις μέχρι τώρα έρευνες αυτές κρίνονται απολύτως ασφαλείς (πηγή), έχουν κατά καιρούς εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με την τυχόν εισχώρηση των μορίων τους στις βαθύτερες στοιβάδες του δέρματος. Αν σας ανησυχεί λοιπόν κάτι τέτοιο, προτιμήστε ανόργανα φίλτρα με την ένδειξη Non Nano, δηλαδή με μέγεθος κόκκου μεγαλύτερο των 100nm.Ο δείκτης προστασίας ενός αντηλιακού
Ο δείκτης προστασίας των αντηλιακών, γνωστός και ως SPF (Sun Protection Factor), χρησιμοποιείται ήδη από το 1930 και υπολογίζεται in vivo& (δηλαδή σε συνθήκες εργαστηρίου με τη χρήση εξομοιωτή). Πιο συγκεκριμένα, ο SPF ορίζεται ως ο λόγος της ελάχιστης ερυθηματογόνου δόσης υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα που προστατεύεται (Minimum Erythema Dose ή MED.π) ως προς την ελάχιστη ερυθηματογόνο δόση σε απροστάτευτο δέρμα ίσης επιφάνειας (MED.δ). Με δεδομένο πως η ακτινοβολία UVA δεν προκαλεί ερύθημα, αυτό που πρακτικά υπολογίζει ο SPF είναι η προστασία που παρέχει ένα φίλτρο ή ένα αντηλιακό προϊόν από την ακτινοβολία UVB. Επιγραμματικά, αξίζει να αναφέρουμε πως ένα προϊόν με SPF 15 μας προστατεύει περίπου από το 93% της UVB ακτινοβολίας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για ένα προϊόν με SPF 30 είναι 97%. Τέλος, ένα προϊόν με SPF 50+ μας προστατεύει περίπου από το 98% της UVB ακτινοβολίας.Βασικά μέτρα αντηλιακής προστασίας
Παραβλέποντας τις συνήθεις ανησυχίες γύρω από την ασφάλεια της μακροχρόνιας χρήσης αντηλιακών προϊόντων, θα μπορούσαμε να τα κρίνουμε ως επικίνδυνα για έναν και μόνο λόγο - για το γεγονός πως η χρήση τους δημιουργεί την ψευδαίσθηση της ασφάλειας, καθώς πολλές φορές μπορεί να παραβλέπουμε όλους τους άλλους βασικούς κανόνες προστασίας μόνο και μόνο με την ιδέα πως έχουμε βάλει αντηλιακό. Δεν πρέπει λοιπόν να ξεχνάμε πως οποιοδήποτε αντηλιακό δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση πανάκεια για άτομα που επιλέγουν να εκτίθενται στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία χωρίς να λαμβάνουν κανένα άλλο μέτρο προστασίας. Και μιας και μιλάμε για μέτρα προστασίας, θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε μερικά βασικά εδώ: ✔ Η απευθείας έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι απαγορευτική για βρέφη έως 6 μηνών✔ Η απευθείας έκθεση στον ήλιο κατά τις καλοκαιρινές ημέρες και ειδικότερα μεταξύ 11:00 και 15:00, είναι καλό να αποφεύγεται
✔ Αν πρόκειται να αγοράσουμε αντηλιακό, θα πρέπει να προσέξουμε ο δείκτης προστασίας του να είναι τουλάχιστον 30. Επιπλέον, καλό είναι να δείχνουμε μία προτίμηση στα αντηλιακά με την ένδειξη "ευρέως φάσματος"
✔ Η εφαρμογή του αντηλιακού είναι καλό να γίνεται σε όλα τα μέρη του σώματος που έρχονται σε απευθείας επαφή με την ηλιακή ακτινοβολία και τουλάχιστον 20' πριν από την έκθεσή μας στον ήλιο.
✔ Η προστατευτική δράση ενός αντηλιακού φθίνει κατά την απορρόφησή του από το δέρμα, κατά την επαφή μας με το νερό, μέσω της τριβής μας με ρούχα και μέσω της εφίδρωσης. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να επαναλαμβάνουμε συχνά την εφαρμογή του.
✔ Τα σύννεφα δεν αποτελούν μέσο προστασίας από την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία.
✔ Η επαρκής ενυδάτωσή μας αποτελεί - μεταξύ των άλλων - και μέσο αντηλιακής προστασίας.
✔ Η καλύτερη αντηλιακή προστασία είναι η παραμονή μας σε σκιερό και δροσερό μέρος. Αν ωστόσο για οποιονδήποτε λόγο η σκιά δεν αποτελεί επιλογή, ένα καπέλο και μία λεπτή μακρυμάνικη μπλούζα λευκού χρώματος θα κάνουν οπωσδήποτε καλύτερη δουλειά ακόμη και από το καλύτερο αντηλιακό.
Σχόλια (0)