Βόρακας

Απορρυπαντικό • Αποσκληρυντικό • Εντομοαπωθητικό • Μη οικοτοξικό • Πλήρως βιοαποικοδομήσιμο

Ονομασίες: Βόρακας, βορικό νάτριο, borax, sodium borate, disodium borate, sodium tetraborate pentahydrate, disodium tetraborate pentahydrate

Ο βόρακας (borax), γνωστός και ως βορικό νάτριο, είναι ένα φυσικό ένυδρο ορυκτό του βορίου, συναποτελούμενο από νάτριο και οξυγόνο (Na2B4O7·10H2O), το οποίο σχηματίζεται κυρίως σε άνυδρες ηφαιστειογενείς περιοχές, σε θερμές πηγές και σε ρηχές αλκαλικές λίμνες που συχνά αναφέρονται ως "playas".

Ιδιότητες & εφαρμογές

Ο βόρακας χαρακτηρίζεται από την ιδιαίτερα υψηλή του αλκαλικότητα (pΗ 9.3), η οποία του προσδίδει αντιμικροβιακές, αντιβακτηριακές και αντιμυκητιακές ιδιότητες. Σε συνδυασμό με την υψηλή του διαλυτότητα στο νερό, καθίσταται ιδανικός σαν ρυθμιστής της οξύτητας διαλυμάτων. Επιπλέον, μπορεί να λειτουργήσει σαν χηλικός παράγοντας, συνδέοντας ή αφαιρώντας μεταλλικά ιόντα από το διάλυμα, στο οποίο θα προστεθεί, ως παράγοντας υφής σε καλλυντικά και προϊόντα προσωπικής φροντίδας, βοηθώντας στη δημιουργία μίας λείας και κρεμώδους υφής και ως επιβραδυντικό πυρκαγιάς χάρη στους υδρατμούς που απελευθερώνονται κατά τη θέρμανσή του.

Ωστόσο, οι χρήσεις του ξεχωριστού αυτού ορυκτού δε σταματούν εδώ. Το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής βόρακα χρησιμοποιείται στην υαλουργία ως πρόσθετο για την παραγωγή βοριούχου γυαλιού, το οποίο με τη σειρά του χρησιμοποιείται σε μονωτικά υλικά που βρίσκουν εφαρμογή στη δόμηση, στην αεροναυπηγική κ.α.. Είναι απαραίτητος για την παραγωγή πολυμερών και κεραμικών, προσδίδοντας σε προϊόντα όπως είναι το pyrex και ο υαλοβάμβακας την χαρακτηριστική υψηλή τους αντοχή στη θερμότητα ενώ, τέλος, χρησιμεύει στη συγκόλληση μετάλλων με τη μέθοδο του "βυθιζόμενου τόξου".

Ο βόρακας αποτελεί μία από τις κυριότερες φυσικές πηγές βορίου (~11%), κάτι που σε μικρές ποσότητες τον καθιστά χρήσιμο ακόμη και σε ορισμένα φαρμακευτικά προϊόντα, όπως είναι τα συμπληρώματα βορίου, τα συμπληρώματα πολυβιταμινών και τα συμπληρώματα για την καλή υγεία των αρθρώσεων.

Αν και έχει χαρακτηρισθεί σαν μία ουσία χαμηλής τοξικότητας για τα θηλαστικά, όμοιας με εκείνη του μαγειρικού αλατιού, ο βόρακας αποτελεί ταυτόχρονα μία ισχυρά τοξική ουσία για τα αρθρόποδα όπως είναι οι κατσαρίδες, τα μυρμήγκια, οι αράχνες, οι σκορπιοί και τα τσιμπούρια, λειτουργώντας σαν ένα φυσικό εντομοκτόνο.

Τέλος, το βορικό οξύ που παράγεται μέσω της αντίδρασης του βορικού νατρίου με κάποιο ανόργανο οξύ, μπορεί σε μικρές ποσότητες να λειτουργήσει σαν ένα ήπιο οργανικό λίπασμα σε καλλιεργήσιμα εδάφη, ενισχύοντας παράλληλα τα κυτταρικά τοιχώματα ορισμένων φυτών.

Οικιακές χρήσεις του βόρακα

Ο βόρακας που θα βρούμε στο εμπόριο με τη μορφή λευκής σκόνης μπορεί να χρησιμοποιηθεί – μαζί με τριμμένο σαπούνι και σόδα πλύσης – για την παρασκευή του δικού μας σπιτικού απορρυπαντικού ρούχων, καθώς και σαν καθαριστικό γενικής χρήσης – σε συνδυασμό με λευκό ξύδι, λεμόνι ή νερό – για την αφαίρεση της μούχλας, της σκουριάς και πάσης φύσεως λεκέδων από τοίχους, πλακάκια και αρμούς. Μπορεί ακόμη να χρησιμοποιηθεί για τη ρύθμιση του pH σε σπιτικά σαπούνια ενώ, τέλος, μπορεί να μας βοηθήσει να απαλλαγούμε μια και καλή από διάφορα αρθρόποδα έντομα.

---

Ο βόρακας έχει σε γενικές γραμμές χαρακτηρισθεί σαν μία ουσία χαμηλής τοξικότητας και χαμηλού κινδύνου όταν χρησιμοποιείται εξωτερικά. Ωστόσο, συχνά αντιμετωπίζεται σαν μία ουσία αυξημένης επικινδυνότητας λόγω κάποιων ερευνών που έχουν γίνει σε ζώα, οι οποίες συνέδεσαν την έκθεση των υποκειμένων στο εν λόγω ορυκτό με αρνητικές επιπτώσεις στο αναπαραγωγικό, αναπτυξιακό και ανοσοποιητικό τους σύστημα. Εδώ βεβαίως θα πρέπει να επισημάνουμε πως οι έρευνες αυτές επικεντρώθηκαν στην εσωτερική λήψη του ορυκτού, είτε μέσω της κατάποσης είτε μέσω της εισπνοής του, σε μεγάλες ποσότητες ή για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Όσον αφορά την εξωτερική του χρήση από τον άνθρωπο, ο βόρακας ενδέχεται να προκαλέσει ερεθισμό όταν μείνει στο δέρμα, ενώ δεν πρέπει να έρχεται σε επαφή με τα μάτια. Τέλος, η μακροχρόνια έκθεση σε υψηλά επίπεδα σκόνης βόρακα μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα.

Σε περίπτωση κατάποσης μεγάλης ποσότητας βόρακα μπορούν να προκληθούν γαστρεντερικές διαταραχές και ναυτία.